1. Wat is cultureel erfgoed?
________________________________________
Aan het begin van de twintigste eeuw verwees de term ‘cultureel erfgoed’ in de eerste plaats naar bijzondere gebouwen en naar de verzamelingen van musea, bibliotheken en archieven. Nu is cultureel erfgoed een containerbegrip geworden. Alles wat mensen de moeite van het bewaren waard vinden, heet cultureel erfgoed: van de laatste originele Bijlmerflat die nog overeind staat tot het het 'schrijven met de hand'. De vraag ‘wat is cultureel erfgoed?’ is daarom misschien wel makkelijker te beantwoorden dan de vraag ‘wat is géén cultureel erfgoed?’.
________________________________________
Drie voorbeelden
In dit eerste deel van de cursus krijgt u een indruk van de enorme variëteit aan zaken die tegenwoordig worden aangeduid met de term ‘cultureel erfgoed’. Dit gebeurt aan de hand van drie zeer uiteenlopende voorbeelden, namelijk een paleis, een schilderij en een zebrapad.
 |
 |
 |
|
Bron: Wikimedia Commons |
Bron: Musée du Louvre - Wikimedia Commons |
Bron: Wikimedia Commons |
Hoe uiteenlopend deze voorbeelden op het eerste gezicht ook mogen zijn, ze worden alle drie beschouwd als cultureel erfgoed. In het eerste geval, Paleis Soestdijk, gaat het om een Nederlands rijksmonument. Het tweede voorbeeld, het schilderijtje van Vermeer, is eigendom van het Franse nationale museum het Louvre. En het derde voorbeeld, het zebrapad, is in 2010 door de Britse regering aangewezen als cultureel erfgoed in de categorie ‘Grade II’, dat wil zeggen ‘of special architectural and [national] historic interest’.
Elk van deze drie voorbeelden heeft een eigen geschiedenis, die heeft geleid tot de bijzondere status die ze nu hebben. Bij deze drie gevallen gaat het om erfgoed dat wordt gewaardeerd om zijn nationaal belang. Maar cultureel erfgoed is niet altijd van nationale waarde. Sommige vormen van cultureel erfgoed zijn ook (of uitsluitend) voor een kleine gemeenschap waardevol. Ander erfgoed wordt juist als belangrijk voor de hele wereld gezien, zogenaamd ‘werelderfgoed’. Daarover leest u meer in hoofdstuk 2 van deze cursus.
De beschrijving van de geschiedenis van de drie voorbeelden wordt afgewisseld door de uitleg van enkele kernbegrippen. Die kernbegrippen vindt u gerangschikt op alfabet ook terug in de rubriek Kernbegrippen in de cursusstructuur.