Taken voor online samenwerkend leren
Hoewel in onze ogen de taak de meest bepalende factor is voor een goed verloop en goede opbrengst van CSCL (Computer Supported Collaborative Learning), zijn ideeën over wat goede taken en opdrachten zijn niet specifiek voor samenwerkend leren met ICT. Over het algemeen wordt hierbij een voorkeur uitgesproken die inhoudt dat taken in een authentieke context worden geplaatst (bijvoorbeeld in een beroepspraktijk of een maatschappelijke situatie), en een beroep doen op constructieve en (kritisch) reflectieve vaardigheden, waarbij leerlingen actief en onderzoekend aan de taak werken. In aanvulling hierop spelen bij CSCL nog enkele andere zaken.
Het creëren van wederzijdse afhankelijkheid wordt dikwijls in de literatuur over onderwijstoepassing van CSCL genoemd. Dit betekent dat leerlingen een opdracht alleen voldoende kunnen uitvoeren als hun leeftijdsgenoten in de groep hun taak ook (voldoende) uitvoeren. Deze constellatie roept een gevoel van gedeelde verantwoordelijkheid op die tot gevolg heeft dat leerlingen zich met elkaars leer- en werkproces gaan bemoeien. Je bent er immers zelf bij gebaat als anderen hun werk doen. Leerlingen worden zich hierdoor meer bewust van de criteria waaraan de producten moeten voldoen en welke argumenten relevant zijn om de taak uit te voeren, maar ook hoe zij andere leerlingen effectief en efficiënt kunnen begeleiden en stimuleren. Deze laatste vaardigheid is iets wat leerlingen in de maatschappij en later in de beroepspraktijk goed kunnen gebruiken. Wederzijdse afhankelijkheid kan echter ook negatief uitwerken, met name bij het samen werken aan een groepsproduct.
Een manier om de wederzijdse afhankelijkheid te verminderen is het verdelen van verschillende (van elkaar onafhankelijke) rollen. Een voorbeeld is hiervan is het schrijven van een krantenartikel, waarbij een leerling (eventueel afwisselend) de rol van journalist, redacteur, columnist of lezer kan hebben. Een dergelijke inhoudelijke rolverdeling is met name interessant, wanneer het accent op samen leren of samenwerken ligt. In het laatste geval kan er ook gekozen worden voor een organisatorische rolverdeling (verdeling van het werk of een iteratief werkproces).
Een laatste aspect dat wij willen noemen in het kader van de taak in CSCL is de sociale interactie. Wij zijn het eens met de opvatting van Kirschner en anderen (2003) dat in CSCL te weinig aandacht is voor interactie in het algemeen en sociale, niet-taakgerichte interactie in het bijzonder. Ook wanneer het accent ligt op samen leren en samenwerken, is sociale interactie van belang. Niet alleen als voorwaarde voor een goed verloop van de taakgerichte communicatie, maar ook omdat de sociale interactie taakgerichte elementen in zich heeft. Bijvoorbeeld, wanneer leerlingen in een aardrijkskundeles de opdracht krijgen om iets te vertellen over hun favoriete vakantiebestemming, levert dit -al dan niet door de docent toegespitst op de opdracht- dikwijls ook informatie op over kennis en opvattingen die voor een beter begrip van aardrijkskunde van belang zijn.