________________________________________

Het kampterrein van Westerbork was als geheel bewaard gebleven, vooral omdat het als verplichte stiltezone van de Radiosterrenwacht functioneerde. Maar er waren geen barakken en wachttorens meer te zien. De doodlopende spoorrails – het kunstwerk van Prins dat in 1970 als Nationaal Monument werd geplaatst – sprak sterk tot de verbeelding, maar was gemaakt van nieuw staal. Aanvankelijk overheerste bij de inrichting van Westerbork als herinneringsplaats, net als bij andere officiële herinneringsplaatsen in Nederland, beduchtheid voor beleving. De herinrichting van het kampterrein in 1992 bestond vooral uit sobere symbolische verwijzingen, zoals de taluds die de gedeeltes van de barakken aangaven. Op de locatie van de vroegere appèlplaats kwam het Monument van de 102.000 stenen, in de vorm van de landkaart van Nederland. Iedere steen symboliseert een jood, Sinti of verzetsstrijder die werd gedeporteerd en niet terugkwam.  

Zoals in het voorgaande deel is getoond, nam de roep om beleving en authenticiteit de afgelopen decennia sterk toe. In Nederland was men aanvankelijk zeer huiverig voor ‘Shoah Business’, zoals in de Verenigde Staten en Auschwitz. Maar om ook jonge generaties te blijven aanspreken, ontkwam Westerbork niet aan een herinrichting die zich meer richtte op emotionele beleving en authentieke objecten. In het Herinneringscentrum is de afgelopen jaren steeds meer aandacht gekomen voor de persoonlijke verhalen van slachtoffers en overlevenden. Wat het kampterrein betreft, was het herinneringscentrum van mening dat ‘voor de kenbaarheid van het wezen van de historische plek een aantal wezenlijke zicht- en tastbare objecten nodig zijn.’ Daarom werd de villa van kampcommandant Gemmeker, een van de weinige nog oorspronkelijke bouwwerken op het terrein, gerestaureerd en voorzien van een glazen overkapping. Ook werden een, deels authentieke, barak en twee historische treinwagons uit de periode van de Tweede Wereldoorlog op het kampterrein geplaatst.