________________________________________

In navolging van de kunstenaar en schrijver Armando die de term 'schuldig landschap' gebruikte voor Kamp Amersfoort, is Kamp Westerbork wel de meest schuldige plek van Nederland genoemd. Vanuit Kamp Westerbork werden in de Tweede Wereldoorlog 107.000 gevangen (onder wie 102.000 Joden) gedeporteerd naar de Duitse en Poolse concentratie- en vernietigingskampen. Daar werd 75 % van de Nederlandse Joden vergast. Historici hebben geprobeerd allerlei verklaringen te vinden voor dit hoogste percentage in vergelijking met andere West-Europese landen.

In de publieke opinie overheerst de schaamte, in ieder geval sinds de jaren 1960 toen de Jodenvervolging steeds meer aandacht kreeg. Tijdens een staatsbezoek aan Israël in 1995 zei koningin Beatrix dat op enkele uitzonderingen na ‘het Nederlandse volk de ondergang van zijn Joodse medeburgers niet heeft kunnen verhinderen.’ Westerbork was het voorportaal van de gaskamers. Hierna laten we aan de hand van de geschiedenis van Westerbork zien hoe deze schuldige plek erfgoed is geworden. Aan de hand van de ‘culturele biografie’ van deze plek is te zien hoe dit erfgoed een wisselende rol heeft gespeeld in het vormgeven van verschillende groepsidentiteiten en de collectieve Nederlandse herinnering aan de oorlog.