________________________________________

In 2011 ging het Scheepvaartmuseum in Amsterdam open na een ingrijpende renovatie. Naast een spectaculaire glazen overkapping van de binnenplaats, kwam er een nieuwe opstelling van de collectie waarin beleving een belangrijke rol speelt.

Persoonlijke verhalen uit de Gouden Eeuw worden tot leven gebracht door jonge, populaire acteurs op levensgrote schermen. Er zijn multimediale, interactieve themapresentaties over de Amsterdamse haven en de walvisvaart.

De toenmalige directeur van het vernieuwde Scheepvaartmuseum Willem Bijleveld noemde zijn museum ‘een pretpark met inhoud’. In het kader van dit hoofdstuk waarin het publiek centraal staat, is de vraag: wat vinden bezoekers van het vernieuwde Scheepvaartmuseum?

De bezoekcijfers zijn goed. In het eerste jaar na de heropening trok het museum ruim 475.000 bezoekers. Dat is meer dan een verdubbeling van de jaarlijkse bezoekcijfers van voor de sluiting in 2007. Daarna zakte het bezoekersaantal naar ca. 350.000 bezoekers per jaar. Volgens het Scheepvaartmuseum zelf waarderen de bezoekers het museum gemiddeld met een rapportcijfer 8. Maar uit bezoekersreacties op www.museum.nl bleek dat het publiek verdeeld is (inmiddels zijn deze reacties van de website gehaald). Een kritische groep bezoekers vindt dat er door de belevenis (de ‘poespas’) te weinig aandacht is voor de oorspronkelijke, ‘authentieke’ objecten. Een andere groep is juist zeer positief over de eigentijdse, interactieve presentaties die ook een jong publiek aanspreken.

Bezoekers over het vernieuwde Scheepvaartmuseum:

Kritisch:

• ‘Dit is bedacht door mensen die alles hebben met vormgeving, maar werkelijk niets hebben met scheepvaart. De ziel is uit het museum gehaald. Het is verworden tot een pretpark.’
• ‘onoverzichtelijk, kermis, geen historisch overzicht van zeevaart in Nederland.’
• ‘Ik vroeg mijn zoontje wat hij het leukste vond aan het museum en hij zei: het zeilschip Batavia. Dat is veelzeggend. Liever rondkijken op een zeilschip, een vissersboot en een vrachtschip, dan deze poespas.’
• ‘Wat hebben ze met hun collectie gedaan?? Lege zalen!! En van vroeger weet ik dat ze een mooie uitgebreide collectie hadden.’
• ‘Gaf het SM [Scheepvaartmuseum] vroeger een goed beeld van de ontwikkeling van de scheepvaart door de eeuwen, nu ligt de focus maar op één ding, de toerist een mooi uitstapje bezorgen.’

Positief:

• ‘Ontzettend leuk museum! Veel geleerd over de Gouden Eeuw op een interactieve manier en prachtige zalen.’
• ‘Erg veel interactieve zaken om te doen, wat voor de kinderen erg leuk is natuurlijk.’
• ‘Het is een kunst om historische collecties zo te presenteren dat het óók de eigentijdse jonge bezoeker aanspreekt en hen uitnodigt tot zien, beleven en reflectie. Het museum is in deze opzet meer dan geslaagd.’

De kwalificatie ‘pretpark’ voor het vernieuwde Scheepvaartmuseum geeft in één woord de ontwikkeling weer die in dit hoofdstuk is beschreven: de erfgoedwereld is onderdeel geworden van de beleveniseconomie. Zowel de directeur als bezoekers nemen deze kwalificatie in de mond, maar de bijbetekenis van de term kan positief zijn (mét inhoud) of negatief (zónder inhoud).