________________________________________

Verantwoordelijk voor de uitvoering van het nationale erfgoedbeleid en de advisering hierover, is de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Deze dienst heeft een lange voorgeschiedenis, die teruggaat tot de in 1875 opgerichte Afdeling Kunsten en Wetenschappen van het ministerie van Binnenlandse Zaken. In 1918 kwam er een Rijksbureau voor de Monumentenzorg, waarvan de naam in 1947 weer veranderde in Rijksdienst voor de Monumentenzorg. De archeologie kreeg in datzelfde jaar een eigen Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek.

In 2006 was er juist weer behoefte om de monumentenzorg en de zorg voor archeologisch erfgoed samen te voegen. De Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten werd opgericht. Tegenwoordig is alle expertise op het gebied van cultureel erfgoed gebundeld in één grote Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, die onderdeel is van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is op de eerste plaats een kennisinstituut op het terrein van onroerend én roerend erfgoed, dat wil zeggen behalve monumenten, archeologisch erfgoed, cultuurlandschap (waaronder stads- en dorpsgezichten) ook kunstobjecten én zogenaamd mobiel erfgoed (voer- en vaartuigen). Om die kennis up-to-date te houden doet het RCE zelf onderzoek. Anderen kunnen van die kennis profiteren doordat de RCE adviezen geeft en publicaties uitbrengt.

De tweede kerntaak van de RCE is het uitvoeren van wetten en regels namens de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. In het kader van die wetten en regels verleent de RCE bijvoorbeeld subsidies en onderneemt actie als erfgoed bedreigd wordt.

De derde kerntaak van het RCE is heel concreet: de dienst is verantwoordelijk voor beheer van het Monumentenregister, de kunstcollectie van het Rijk, het Nationaal Depot voor Scheepsarcheologie en het centrale archeologische informatiesysteem genaamd Archis.


________________________________________

Provinciale en particuliere instellingen

 

Naast de landelijke rijksdienst zijn er ook op provinciaal niveau organisaties die beheerders en gebruikers van erfgoed ondersteunen en van advies voorzien. Deze instellingen, in sommige provincies 'erfgoedhuizen' genoemd, ontvangen subsidie van de provincie en werken daar dan vaak ook nauw mee samen. Meestal gaat het over ruimtelijke ontwikkelingen, maar ook de relatie tussen erfgoed en het publiek is een belangrijk speerpunt. Zo organiseren erfgoedhuizen publieksactiviteiten en zijn ze betrokken bij de ontwikkeling van erfgoedonderwijs voor scholen.

Bron: Wikimedia Commons - Nationaal Archief Bijeenkomst ter ere van 40 jaar Bond Heemschut in 1951	Bron: Wikimedia Commons - Vereniging Heemschut Logo van de Erfgoedvereniging Heemschut

Ook zijn er particuliere verenigingen die zich met cultureel erfgoed bezighouden. De bekendste is wellicht de Amsterdamse Erfgoedvereniging (voorheen Bond) Heemschut, die in 1911 werd opgericht. Zij zetten zich in voor het beschermen van objecten en gebieden in Nederland. De vereniging keert bijvoorbeeld premies uit aan eigenaren van monumenten, maar herinnert gemeentes en provincies doorlopend aan het belang van cultureel erfgoed bij besluitvorming over ruimtelijke ordening. Zo zijn er meer organisaties die vaak zijn aangesloten bij de Federatie Instandhouding Monumenten (FIM).