________________________________________

In Scandinavië werden eind negentiende eeuw de eerste openluchtmusea opgericht. Deze musea bouwden voort op de etnografische presentaties op nationale en internationale tentoonstellingen. De oprichters ijverden voor het behoud van de traditionele volkscultuur uit angst dat de snelle modernisering deze zou vernietigen. Ze werden gedreven door vaderlandsliefde. In een tijd waarin het cultureel nationalisme hoogtij vierde, zagen zij het openluchtmuseum als een belangrijk instrument voor het versterken van een nationaal besef.

Ook in Nederland waren het bezorgde particulieren die voor de oprichting van een openluchtmuseum ijverden. Hun nationalistische motivatie blijkt bijvoorbeeld uit een rede die generaal Frederic Adolph Hoefer, de oprichter van het Nederlands Openluchtmuseum, in 1910 hield. Hij wilde opkomen ‘voor alles wat de eer en de grootheid van mijn land raakt’, want ‘wij willen Nederlanders zijn en blijven’. Een andere belangrijke ‘dirigent van de herinnering’ was de volkskundige en onvermoeibare propagandist van het museum D.J. van de Ven. Hij zag het Openluchtmuseum als ‘apotheose van onze landsliefde’. Voortbouwend op de musealisering van de volkscultuur in de negentiende eeuw, vormden het lokale en het regionale de basis voor de verbeelding van het nationale. De museumbezoeker kon langs alle provincies in de vorm van streekgebonden gebouwen en maakte zo als het ware een rondreis door Nederland.

Om de opening van het museum luister bij te zetten, werd in 1919 het Vaderlandsch Historisch Volksfeest gehouden, met onder meer een grote folkloristische optocht door Arnhem waarbij verschillende klederdrachten te zien waren. Het doel was, in de woorden van Van der Ven, om met deze ‘gewestelijke factoren’ de ‘saamhorigheidgevoelens, die diep in onzen Nederlandschen volksaard bestaan’ te cultiveren en ontplooien. Er kwamen duizenden mensen op het ‘vredesfeest’ af, dat zo kort na de Eerste Wereldoorlog de nationale eenheid in verscheidenheid wilde tonen. Hier kunt u een filmreportage zien van het Vaderlandsch Historisch Volksfeest.