________________________________________

Al een tijdje wordt de afstand tussen de staf van musea en hun publiek kleiner. Door een steeds groter aantal erfgoedvrijwilligers met vaak een uitstekende opleiding en wetenschappelijke ambities verliest de conservator zijn monopolie op kennis. Ook door de mogelijkheden van digitale en sociale media kan steeds meer van de kennis van het publiek gebruik worden gemaakt. Dit wordt ‘crowdsourcing’ genoemd. Een voorbeeld van een dergelijk 'crowdsourcing' project is 'Vele Handen' waarbij vrijwilligers worden ingezet om voor archieven en musea grote hoeveelheden foto's en documenten doorzoekbaar te maken.

Ook een instelling als het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) gebruikt de kennis van het publiek. ‘De bezoeker is ons kenniscentrum’ staat er op de website van hun beeldbank. Naast kennis kan het publiek ook leverancier zijn van aanvullingen aan collecties. Het NIOD en andere instellingen en musea die zich met de Tweede Wereldoorlog bezighouden, roepen onder het mom van de actie 'Niet weggooien' het publiek op om zich te melden met voorwerpen en documenten uit de oorlogsjaren die nu nog thuis op zolder liggen.

Crowdsourcing en crowdfunding maken respectievelijk gebruik van de kennis en het geld van het publiek. Beide fenomenen staan symbool voor de steeds grotere rol die het publiek is gaan spelen in erfgoedinstellingen. Als het publiek verstrekker wordt van kennis (crowdsourcing) en geld (crowdfunding), is het dan ook logisch dat het publiek invloed krijgt op de programmering van musea?

Paul Spies van het Amsterdam Museum vindt van niet: ‘Ik vind, en misschien ben ik daar te streng in, dat crowdfunding, net als sponsoring, geen invloed mág uitoefenen op je programmering. Dat zou je integriteit als instituut laten vieren.’ (Volkskrant, 27 januari 2012).

Maar een initiatief als het ‘Kijkdepot’ van het Van Abbemuseum in Eindhoven gaf het publiek wel degelijk invloed. Bezoekers konden aangeven welke werken volgens hen uit het museumdepot gehaald moesten worden. De enige tegenprestatie die werd verlangd, was het schrijven van een motivatie die vervolgens naast het gewenste kunstwerk werd gehangen.