Toegang tot de rechter
________________________________________
De rechter is essentieel om juridische geschillen op te kunnen lossen, maar welke rechters zijn er in Nederland, en bij welke geschillen hoort welke rechter?
________________________________________
Leerdoelen
Na het bestuderen van dit onderdeel kunt u
- aangeven welke soorten rechters er zijn in Nederland;
- uitleggen wat het verschil is tussen absolute en relatieve competentie van de rechter;
- deze begrippen toepassen in een concreet geval.
________________________________________
De Nederlandse rechtspraak
Bekijk de volgende video met een korte uitleg over de werking van de Nederlandse rechtspraak en beantwoord daarna de bijbehorende vraag.
Vraag 1: Wie zijn de partijen bij strafrechtspraak?
-
terugkoppeling
Een strafrechtszaak gaat tussen een verdachte en de officier van justitie, die namens de samenleving een straf eist.
________________________________________
Bekijk nu de volgende video waarin de heer Naves, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak, pleit voor het belang van een laagdrempelige toegang tot de rechter.
Vraag 2: Waarom is het belangrijk dat de rechter ‘bij je in de buurt is’?
-
terugkoppeling
De wetenschap dat de rechter er is en dat hij daar zo nodig zijn gelijk kan halen, geeft de burger zelfvertrouwen.
________________________________________
Er zijn verschillende soorten rechters in Nederland, elk met eigen taken en bevoegdheden. Lees de tekst 'De belangrijkste rechterlijke colleges' waarin nader wordt uitgelegd hoe de rechterlijke macht is georganiseerd en hoe de bevoegdheidsverdeling tussen de verschillende rechters is geregeld. Kijk ook eens bij de twee webpagina’s van rechtspraak.nl waar alle rechtbanken en gerechtshoven op een rij zijn gezet. Tot slot vindt u in Wet op de rechterlijke organisatie de relevante wetsartikelen. Beantwoord daarna de bijbehorende vragen.
- Rechterlijke colleges en hun bevoegdheid
- De Rechtbanken
- De Gerechtshoven
- Wet op de rechterlijke organisatie
Vraag 3: Hoeveel rechtbanken en gerechtshoven zijn er in Nederland?
-
terugkoppeling
Nederland heeft elf rechtbanken en vier gerechtshoven. Voorts is er nog de Hoge Raad, de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State en de Centrale Raad van Beroep.
________________________________________
Vraag 4: Wat is het verschil tussen 'absolute' en 'relatieve' competentie?
-
terugkoppeling
‘Competentie’ betekent in dit geval ‘bevoegdheid van de rechter’. Dat woord wordt op twee manieren gebruikt:
- Absolute competentie betreft de bevoegdheid van een bepaald type rechter voor een bepaald type zaak.
- Relatieve competentie betreft vervolgens de bevoegdheid van een specifieke rechter binnen dat type.
________________________________________
Vraag 5: Welke rechter is absoluut bevoegd in eerste aanleg inzake strafzaken?
-
terugkoppeling
De rechtbank is bevoegd inzake strafzaken in eerste aanleg, zie artikel 45 Wet Rechterlijke Organisatie. Overtredingen worden behandeld door de kantonrechter (zie artikel 382 Wetboek van Strafvordering), misdrijven worden behandeld door een enkelvoudige of meervoudige kamer. De enkelvoudige kamer wordt ‘politierechter’ genoemd (zie artikel 51 Wet Rechterlijke Organisatie).
________________________________________
Vraag 6: Welke rechter is relatief bevoegd in eerste aanleg inzake strafzaken?
-
terugkoppeling
De relatieve bevoegdheid van de rechtbank inzake strafzaken wordt bepaald door de volgende criteria (zie art. 2 WvSv). Bevoegd is de rechtbank in wiens rechtsgebied:
- het feit is begaan
- de verdachte woont
- de verdachte zich bevindt
- de verdachte het laatst verbleef
________________________________________
Vraag 7: Stelt u zich de volgende casus voor: Sharon, woonachtig in Den Haag, heeft samen met haar vriend meerdere inbraken gepleegd in Amsterdam. De politie is haar na een tijd op het spoor gekomen, waarna zij is ondergedoken bij vrienden in Arnhem. Daar wordt zij na een paar dagen alsnog opgepakt en vervolgens in voorlopige hechtenis gehouden. Sharon wordt vervolgd voor de inbraken. Welke rechter is bevoegd om deze zaak te behandelen?
-
terugkoppeling
Absoluut bevoegd in deze zaak is de rechtbank omdat het misdrijven betreft. Relatief bevoegd is hier in de eerste plaats de rechtbank in Amsterdam, omdat in dat rechtsgebied de feiten zijn begaan. In de tweede plaats is dat de rechtbank Den Haag, omdat de verdachte in dat rechtsgebied woont. In de derde plaats is dat de rechtbank Gelderland, omdat de verdachte zich in dat rechtsgebied bevindt.
________________________________________
________________________________________
Afronding
U heeft nu een indruk gekregen van de organisatie van de rechterlijke macht in Nederland en de begrippen absolute en relatieve competentie.