Er zijn meerdere definities van 'onderwijsinnovatie'. Onderwijsinnovatie wordt door Waslander (2007) als volgt omschreven .

"In het onderwijs manifesteert een innovatie zich uiteindelijk altijd in gedrag: hetzij van een individu, hetzij van een groep mensen. Bij innovatie gaat het om activiteiten die samen een concept of een idee omvatten, de praktische vertaling daarvan en de daadwerkelijke uitvoering. Een innovatie is geen doel op zich, maar impliceert zowel een probleem als de oplossing voor dat probleem. Daarmee is ook gezegd dat een innovatie iets toevoegt, dat het meerwaarde genereert en dat het gericht is op de toekomst. Het woord verwijst bovendien naar iets wat nieuw is. Dat kan een nieuw idee zijn, maar ook een combinatie van wat al bestaat. Bovendien is pas sprake van een innovatie als het nieuwe gedrag van mensen is ingebed in een dagelijkse routine. "

In deze module hanteren we de volgende omschrijving van ‘Onderwijsinnovatie’:

• een nieuw of significant verbeterd product, proces, organisatiemethode of organisatie
• die zelf is ontwikkeld door of die een significante impact heeft op
• de activiteiten van een onderwijsinstelling en/of andere belanghebbenden uit het onderwijs.

Een onderwijsinnovatie heeft ook een positief effect op het uitvoeren van de wettelijke of maatschappelijke opdracht van de onderwijsorganisatie. Een onderwijsinnovatie reduceert daarmee problemen voortkomend uit het niet volledig (kunnen) uitvoeren van de wettelijke of maatschappelijke opdracht (Ploegsma, 2018).

De term 'impact' heeft dan ook betrekking op het gedrag.

• Niveaus (klik op > voor meer informatie)

  Onderwijsinnovaties voltrekken zich op verschillende niveaus:

  • Onderwijsbeleid. Denk aan de Mammoet-wet of de Basisvorming.
  • Onderwijsorganisatie. Bijvoorbeeld een 'traditionele' school die besluit een Jenaplan-school te worden.
  • Curriculum. Een docententeam kan bijvoorbeeld besluiten voor een bepaald vak een andere didactiek te gaan toepassen.
  • Leersituatie. Een docent past de eigen manier van lesgeven aan, bijvoorbeeld door principes van een activerende didactiek meer toe te passen.

  Binnen dit evenement focussen we ons op het niveau van de onderwijsorganisatie en het curriculum.

• Principes (klik op > voor meer informatie)

  Larry Cuban beschrijft op de blog van het National Education Policy Center een aantal principes voor onderwijsinnovaties:

  • Bij het treffen van maatregelen en acties moet je altijd rekening met de context. Er is niet één aanpak die in alle gevallen (district, school, vak, etc.) goed werkt.
  • Er is niet één manier van onderwijs verzorgen die voor alle lerenden goed werkt, aangezien lerenden zeer verschillend zijn wat betreft motivatie, interesses en capaciteiten. Daarom is het van belang dat docenten een groot scala aan didactische aanpakken kunnen inzetten. Hervormingen zullen dan ook moeten uitgaan van een breed repertoire, en moeten docenten niet voorschrijven hoe zij willen doceren.
  • Fundamentele en snelle veranderingen komen in de praktijk zelden voor, wel kleinschalige en langzame aanpassingen van de onderwijspraktijk op het niveau van de les of leersituatie. Docenten zijn ook vaak allergisch voor hervormers die pleiten voor snelle en ingrijpende veranderingen van hun onderwijspraktijk. Docenten nemen nieuwe ideeën en praktijken over als zij geloven dat deze ten goede zullen komen aan hun lerenden.
  • De schoolstructuur beïnvloedt de wijze waarop onderwijs wordt gegeven. Neem het leerstofjaarklassensysteem: “Age-graded structures harnessed to accountability regulations have demanded that teachers prepare students for high-stakes annual tests”, stelt Cuban. Vaak hebben maatregelen op het gebied van schoolstructuur ook onbedoelde impact op hoe onderwijs wordt verzorgd.
  • Sinds de helft van de 19de eeuw is geen onderwijshervorming conform de oorspronkelijke bedoeling door docenten overgenomen. Dat komt omdat docenten vaak nauwelijks worden betrokken bij onderwijshervormingen. Als je het onderwijs echt wilt hervormen, dan zul je vanaf het begin nauwe samen moeten werken met docenten, en voortbouwen op hun expertise.

  Bron: Rubens, W. (2015). Belangrijke principes met betrekking tot onderwijshervormingen. Op 18 juli 2019 gehaald van: http://www.te-learning.nl/blog/belangrijke-principes-met-betrekking-tot-onderwijshervormingen/

• Redenen en drijfveren (klik op > voor meer informatie)

  Stevens (2004) onderscheidt verkeerde (maar ook goede) drijfveren voor innovaties op het niveau van het onderwijssysteem.

  In deze video gaat Fullan ook in op deze drijfveren en de 'do's' en 'don't's' bij systeemveranderingen.