Blok 2 Week 3
________________________________________
In de cursus hebt u in week 2 onder andere in tekst 2.1* (Bart Verheggen, ‘Het maatschappelijk klimaatdebat’ in: Idem, Wat iedereen zou moeten weten over klimaatverandering (Amsterdam 2020) 13-29) al kennisgemaakt met de moeilijkheden die ons brein heeft in het omgaan met wicked problems zoals klimaatverandering. In week 3 bouwen we hierop voort. De klimaatcrisis is ook wel een ‘crisis van de verbeelding genoemd’, omdat het voor mensen moeilijk is om een voorstelling te maken van de grote schalen waarop het probleem zich manifesteert. Die ‘schaalproblemen’ signaleerde Peter de Goede al in week 1 (tekst 1.2). De ruimtelijke schaal van klimaatverandering is moeilijk te bevatten, omdat ons handelen in Nederland bijvoorbeeld gevolgen kan hebben aan de andere kant van de wereld. En de temporele schaal is moeilijk te bevatten, omdat de veranderingen zich over een proces van eeuwen (en dus over meerdere mensenlevens) voltrekken. Daardoor is het moeilijk voor mensen er een voorstelling van te maken, of het gevoel van urgentie te hebben.
* Tekst 2.1 is niet opgenomen in deze preview.
Week 3 van deze cursus gaat dieper in op dit probleem: waarom is klimaatverandering problematisch voor onze verbeelding? En op wat voor manier proberen culturele makers de beperkingen van ons voorstellingsvermogen te omzeilen? Hoe gaan schrijvers en kunstenaars om met de ‘schaalproblemen’ die Peter de Goede in week 1 signaleerde?
U start week 3 van deze cursus met het lezen van tekst 3.1 ‘Een crisis van de verbeelding’ van Jilt Jorritsma. Deze tekst schetst in het kort hoe klimaatverandering een beroep doet op de verbeelding, wat verbeeldingen zijn en introduceert twee verschillende typen verbeelding: fictieve en non-fictieve.
| Tekst 3.1 | Jilt Jorritsma, ‘Een crisis van de verbeelding’ in: OU-cursus Introductiecursus Cultuurwetenschappen. Culturele perspectieven op het klimaatdebat CB6302 (Heerlen 2022) 1-3. |
Tekst 3.2 is van de Nederlandse romancier Jan-Willem Anker. Deze tekst richt zich op fictieve verbeeldingen: hoe kan het dat het klimaat in de Nederlandse literatuur zo’n kleine rol speelt?
| Tekst 3.2 |
Jan Willem Anker, ‘Waar blijft de Nederlandse klimaatroman?’, Collateral (december 2018) Collision 19. |
Tekst 3.3 gaat over de rol die verhalen zouden kunnen spelen in non-fictieve verbeeldingen van klimaatverandering: hoe worden verhalen gebruikt om een bepaalde vorm van beleid kracht bij te zetten?
| Tekst 3.3 |
Lilian Nijhuis en Fons Meijer, interview ‘Eén concreet verhaal doet meer dan tien statistieken’ in: Lotte Jensen en Adriaan Duiveman ed., Welke verhalen vertellen we? Narratieve strategieën rondom waterbeheer en zeespiegelstijging (Nijmegen 2020) 18-21. https://dealingwithdisasters.nl/wp-content/uploads/2020/09/Welke-verhalen-vertellen-we_web.pdf |
Met deze teksten in het achterhoofd bestudeert u vervolgens twee klimaatverbeeldingen: een interview met dichter Moya de Feyter en een filmpje getiteld ‘Gouda Atlantis’ dat gemaakt werd bij de tentoonstelling ‘Koele Wateren’ van Museum Gouda. Daarover beantwoordt u een aantal vragen.
• Bekijk het themanummer van het online tijdschrift Collateral: ‘Traag geweld: Kan kunst het klimaat redden?’ (juni 2020) Cluster 25. Lees hier de introductietekst van Stef Craps en Mahlu Mertens en het gesprek met dichter Moya de Feyter (tekst b in het genoemde themanummer, Cluster 25): ‘Hoop is gewoon hard werken’.
• Bekijk het filmpje ‘Gouda Atlantis’ dat in opdracht van Museum Gouda bij de tentoonstelling Koele Wateren (2021) is gemaakt. Het filmpje begint met een korte geschiedenis van de Nederlandse omgang met het water. Vanaf 2:45 minuten gaat die geschiedenis over in een toekomstvisioen van Nederland en Gouda.
• Bestudeer ook onderstaande tekst die Museum Gouda bij de webpagina van de tentoonstelling heeft geplaatst:
