Online samenwerken
Onderzoek laat zien dat samenwerkend leren een effectieve instructiestrategie kan zijn. Leertechnologie kan dat proces faciliteren. Online samenwerken (en online samenwerkend leren) is echter niet eenvoudig en niet altijd effectief. Bovendien zijn veel traditionele softwarepakketten -denk aan de traditionele elektronische leeromgeving- niet zo geschikt voor het faciliteren van online samenwerking. De effectiviteit wordt door diverse factoren bepaald. Het is zeker geen ’silver bullet’.
Bij samenwerken hebben studenten gemeenschappelijke doelen. Het is dus meer dan leren via interacties. Verder is leren samenwerken vaak een expliciet doel bij online samenwerken als aanpak.
Je kunt bij online samenwerken een onderscheid maken tussen asynchrone communicatie en synchrone communicatie. Asynchrone communicatie is communicatie die tijd- en plaats-onafhankelijk gebeurt. Je communiceert dan via geschreven tekst en je werkt bijvoorbeeld samen aan documenten (maar niet op hetzelfde moment). Deze aanpak heeft voordelen (meer verdieping en reflectie, studenten denken beter na over hun bijdragen), maar ook beperkingen: de doorlooptijd kan lang zijn, je bent afhankelijk van bijdragen van anderen en het is mentaal meer inspannend. Daarnaast is er vaak sprake van een communicatieve en psychologische afstand (transactional distance).
Je kunt echter ook live met elkaar samenwerken (plaats-onafhankelijk, op hetzelfde tijdstip; synchroon): met elkaar praten -al dan niet ondersteund door video- , elkaar korte berichten sturen (vergelijkbaar met WhatsApp) of mindmaps maken. Het voordeel hiervan is dat je direct op elkaar kunt reageren. Er is sprake van een minder grote communicatieve en psychologische afstand. Een beperking is dat deelnemers ook door elkaar heen praten en meer oppervlakkige bijdragen kunnen leveren. Deze synchrone communicatie is vooral van belang om de communicatie tussen leerlingen te ondersteunen en het groepsgevoel te bevorderen.
Bij online leren verwachten studenten dat zij onafhankelijk van anderen leren, dat zij zelf controle hebben over hun eigen leren. Dat kan tot weerstand tegen samenwerkend leren leiden. Toch wordt het online samenwerken achteraf vaak gewaardeerd (o.a. de onderlinge interacties). Studenten vinden het echter ook lastig om te gaan met afwezige groepsleden en groepsleden die zich niet aan afspraken houden.
Bronnen
Admiraal, W., Graaff, R. D., & Rubens, W. (2004). Omgevingen voor computer ondersteund samenwerkend leren: Samen, samen leren en samenwerken. Onderwijskundig Lexicon. Universiteit Utrecht. IVLOS. Retrieved from http://www.te-learning.nl/owlcsclart.pdf
Reflecties op digitaal samenwerken en samenwerkend leren
https://www.te-learning.nl/blog/reflecties-op-digitaal-samenwerken-en-samenwerkend-leren/
Animatie: vormgeven aan effectief samenwerkend leren
http://www.leervlak.nl/animatie-vormgeven-aan-effectief-samenwerkend-leren/
Percepties van lerenden en docenten op online samenwerkend leren
https://www.te-learning.nl/blog/percepties-van-lerenden-en-docenten-op-online-samenwerkend-leren/
https://www.edugroepen.nl/sites/saldo-ho/Bestanden/Handboek-SALDO.pdf
https://downloads.kennisnet.nl/Kennisrotonde/watwetenweoversamenwerkendlerenmetict.pdf